بر طبق تعریف بعضی از اساتید حقوق اجل عبارت است از "رویدادی که در آینده و با گذشت زمان قطعاً رخ خواهد داد و انجام یا امکان مطالبه ی چیزی را قبل از فرا رسیدن آن ناممکن می سازد" . بعضی از اساتید دیگر نیز در تعریف اجل گفته اند که اجل عبارت است از یک نقطه ی زمانی که برای پایان کاری و یا امری در نظر می گیرند . در زبان عامیانه فارسی به عبارت اجل اطلاق سررسید می-کنند و دین موجل را دینی می دانند که سررسیدن آن در آینده می باشد .

     با توجه به تعریف فوق می توان برای اجل ویژگی ها و مختصاتی را تصور نمود است که به ما کمک می کند تا این مفهوم را از مفاهیم مشابه تمییز دهیم. در مقام بیان این ویژگی ها می توان به امور ذیل اشاره نمود: 1- عارضی بودن اجل، 2- وقوع در آینده، 3- قطعی بودن وقوع اجل. در ادامه به تبیین هر چه بیشتر این مفاهیم خواهیم پرداخت.

        عارضی بودن اجل: در حقوق قراردادها گفته شده است که طلب و تعهد را می توان بی درنگ مطالبه نمود؛ مگر آنکه قرارداد یا قانون مطالبه ی آن را به تأخیر اندازد. فلذا، باید گفت اصل در طلب، بر حال بودن پرداخت آن دلالت دارد و اجل از قیود و اوصاف عرضی آن محسوب می شود . اصل حال بودن طلب نه تنها از ماهیت تعهد بلکه از بسیاری قوانین، من جمله قانون مدنی و قانون تجارت، قابل برداشت است؛ فی المثل در ماده ی 344 قانون مدنی گفته شده: "اگر برای عقد بیع شرطی ذکر نشده یا برای تسلیم مبیع یا تأدیه قیمت موعدی معین نگشته باشد بیع قطعی و ثمن حال محسوب است". 

     همچنین در ماده ی 242 قانون تجارت آمده: "هر گاه برات بی وعده قبول شد باید پرداخته شود" . عرضی بودن اجل در تعهدات ویژه دیون قراردادی نیست؛ بلکه یک خصیصه عام برای مطلق تعهدات می باشد. در الزامات خارج از قرارداد نیز مدیون نباید اجرای تعهد را به تأخیر اندازد؛ فی المثل، غاصب باید بی درنگ مال مغصوبه را به صاحبش برگرداند، در غیر این صورت ضامن تلف و معیوب شدن آن می باشد .

 در فقه نیز شرط اجل در قراردادها، خصوصاً عقد بیع و قرض به رسمیت شناخته شده است. در فقه نیز فقها تصریح می کنند که اقتضای یک قرارداد مطلق، به حال بودن ایفای تعهدات ناشی از آن دلالت دارد؛ مگر آنکه طرفین آن قرارداد بر موجل بودن ایفای تعهد تراضی نمایند. محقق حلی در این باره در کتاب خود شرائع الاسلام می-فرماید: "کسی که کالایی را به نحو مطلق ... خریداری می-کند ثمن آن کالا باید به شکل حال پرداخت شود و اگر در قرارداد شرط موجل بودن پرداخت ثمن گردد این شرط صحیح خواهد بود" .

مرحوم شهید ثانی نیز در کتاب خود الروضه البهیه می نویسد:  "اطلاق بیع مقتضی آن است که ثمنش حال باشد و اگر شرط پرداخت ثمن به شکل حال شود تأکیدی بیش نیست..." . مرحوم آیه الله خویی نیز با عباراتی شبیه به آنچه گفته شد می فرماید: "کسی که مالی را می خرد و در آن شرط پرداخت ثمن در آینده را نمی کند ثمن آن معامله حال بوده و بائع می تواند بلافاصله بعد از عقد ثمن را مطالبه نماید" .

فهرست مطالب
معرفی شرط اجل    
مبحث اول: معرفی شرط اجل در حقوق ایران    
گفتار اول:  تعریف شرط اجل    
بند اول: تعریف اجل، ویژگیها و انواع آن    
بند دوم:  مفهوم شرط اجل    
گفتار دوم: انواع شرط اجل    
بند اول:  شرط اجل تعلیقی، شرط اجل تأخیری و شرط اجل انفساخی    
بند دوم:  شرط اجل صریح و شرط اجل ضمنی    
گفتار سوم: منابع پذیرش شرط اجل    
گفتار چهارم: مبانی نظری پذیرش شرط اجل    
گفتار پنجم:  ماهیت شرط اجل    
گفتار ششم:  شرایط صحت شرط اجل    
بند اول:  قطعیت وقوع اجل    
بند دوم: تعیین تاریخ دقیق اجل    
گفتار هفتم: موارد سقوط اجل    
بند اول: انصراف متعهد از شرط اجل    
بند دوم: فوت متعهد    
بند سوم:  ورشکستگی مدیون    
مبحث دوم: تعریف شرط اجل در کنوانسیون بیع بين‌المللي کالا مصوب     

فهرست منابع و مأخذ