قاعده ممنوعیت محاکمه و مجازات مضاعف(Ne(non) bis in idem)، امروزه به عنوان یکی از اصول و ارکان دادرسی منصفانه شناخته شده است. مفهوم بین‏المللی قاعده در بیانی خلاصه، جلوگیری از تعقیب، محاکمه و کیفر متهم در محاکم کشورهای مختلف به لحاظ ارتکاب یک رفتار مجرمانۀ واحد یا به نظر برخی دیگر به دلیل ارتکاب یک عنوان مجرمانه خاص است.

قانون‏گذار ایران در دوره قبل از پیروزی انقلاب اسلامی، در جریان اصلاحات قانون مجازات عمومی سابق و طی بند ه ماده 3 قانون مذکور اصلاحی سال1352، اثر منفی(سلبی) احکام صادره از محاکم خارجی را اعتبار بخشیده و منع مجازات مضاعف محکومان به حکم قطعی صادره از آن محاکم را پذیرفته و اعتبار امرمختومه ناشی از صدور احکام درخصوص جرم ارتکابی در خارج از قلمرو سرزمینی ایران را با شرایطی مورد پذیرش قرارداده بود.

 لکن پس از پیروزی انقلاب اسلامی، نگرشی با جهت گیری نفی پذیرش قاعده قوت گرفت و قانون‏گذار با تصویب قوانین مجازات اسلامی در سال 1361 و1370، اقدام به اصلاح بند ه ماده 3 قانون صدرالاشاره و حذف شروط ذیل آن نمود.

در این مقاله، با مروری اجمالی در مفهوم و مبانی قاعده، به ذکر آراء و نظرات موافقان و مخالفان پرداخته و با بررسی استفتائات مطرح شده از آیات عظام تقلید، قاعده را در برخی از انواع جرائم ومجازات‏ها به لحاظ فقهی قابل توجیه و پذیرش معرفی نموده است.

فهرست مطالب
چکیده
کلیدواژه‌ها
مقدمه
.      مفهوم قاعده ممنوعیت مجازات مضاعف
.    بیان اجمالی مفهوم و معنای قاعده
1.     مبانی و ادلة موافقان قاعده ممنوعیت مجازات مضاعف
.   مبانی فردی و اجتماعی
.   اقتضای عدالت و انصاف
.   تأمین و تضمین اهداف اصلی حقوق جزای بین‏الملل
رعایت حقوق مجرم و محکوم علیه
حمایت از حقوق بشر
حفاظت و حمایت از دادرسی قضائی
تضمین بنیادی برای محاکمه‏ای سودمند و کارا
.   فرض صحت احکام
.   جمع بندی ادله و مبانی موافقان قاعده منع مجازات مضاعف
.      آراء و ادله مخالفان ممنوعیت مجازات مضاعف
آراء مخالفان قاعده در حقوق خارجی
نظرات مخالفان قاعده در حقوق ایران(قبل و بعد از انقلاب اسلامی)
نگاهی به موضوع کیفر مضاعف از منظر اسلامی و فقهی
بررسی نظرات و ادلة مخالفان
 تعارض مقتضای اصل استقلال حاکمیت دولت‏ها با قاعده ممنوعیت
عدم شناسایی و اعتبار حکم صادره از محاکم خارجی و اجرای آن
عدم اعتماد به دادگاه‏های کشور خارجی در تأمین نظم عمومی داخلی
 فقدان شرایط خاص قضاوت در محاکم و قضات کشورهای خارجی غیر اسلامی و بعضاً کشورهای اسلامی
حذف مقررات ذیل بند ه ماده 3 قانون مجازات عمومی سابق و اطلاق مواد قانون مجازات اسلامی
1.    نتیجه‏گیری

منابع
قرآن کریم
نهج البلاغه
کتب فارسی
کتب عربی         
منابع لاتین