دانلود پایان نامه رشته بیمه

بررسی تاریخچه و انواع بیمه در ایران و جهان

هدف از این نوشتار بررسی تاریخچه و انواع بیمه در ایران و جهان بصورت کامل و جامع و با منابع جدید می باشد

تاریخچه بیمه:
از ارکان اصلی پیدایش بیمه نوع دوستی، تعاون و همکاری بین افراد بوده است ولی اینکه کدامین قوم یا ملت برای نخستین بار با بیمه آشنا شدند، معلوم نمی باشد.

تارخچه بیمه در جهان:
از دوران باستان، بیمه به اشکال مختلف وجود داشته است، مثلاً؛ برخی افراد منابع مالی خود را برای کمک به کسانی که متحمل ضرر می شدند به طور مشترک سرمایه گذاری می کردند، به طور نمونه هنگامي که گرگ گوسفندان کسي را مي دريد و او دچار دشواري مالي و معيشتي مي شد يا بر اثر بلایای طبیعی از بين مي رفت، ساير افراد قبيله به فرد يا خانواده زيان ديده کمک مي کردند. همین طور که از تالمود نقل كرده اند، در قرون قديم بين دريانوردان حاشيه خليج فارس مرسوم بوده است، كه هرگاه در كارواني يكي از حيوانات باربر مي مرد، حيوان ديگري به هزينه افراد كاروان تهيه مي گردید تا صاحب آن به تنهايي زيان وارده را تحمل نكند (روزنامه دنیای اقتصاد، 1387، ص 12).در کتاب تثنیه دومین کتاب تورات آمده که حضرت موسی به قوم اسرائیل دستور داده بود که به صورت دوره ای مقداری از تولیدات خود را به خارجیان مقیم، پسران بی پدر و زنان بیوه کمک کنند (نشریه بهکام، آذر 1384، ص 22).ریشة بیمه را می توان در تمدن بابل یکی از تمدن های بین النهرین جستجو کرد. بازرگانان تشویق می شدند که به کاروان های تجاری وام های کوتاه مدت بدهند تا وقتی که کالا به سلامت به مقصد رسید پول خود را با سود پس بگیرند. این فعالیت مشابه یکی از قوانین حقوق دریایی است که در نظام نامة حمورابی (2100 سال قبل ازمیلاد) به رسمیت شناخته شد. این قانون قراردادی به صورت رهن بود که صاحب کشتی در مقابل گرو گذاردن کشتی یا کرایه قابل دریافت کشتی، مبلغی دریافت می داشت.

 از این روش فنیقی ها در تجارت دریایی خود از آن استفاده و بیمه را در آن لحاظ می کردند (نشریه بهکام، آذر 1384، ص22)، بدین گونه که تاجران با وثيقه گرفتن کشتي و کالا وامي با بهره زياد به دريانوردان و حمل و نقل کنندگان کالا مي دادند. شرط بازپرداخت اصل و بهره وام مذکور فروش کالاها و مراجعت کشتي از سفر بود و چنانچه کشتي در امواج دريا و طوفان غرق مي شد، وام دهنده حق مطالبه وام خود را نداشت و طلب او سوخت مي شد. بر عکس، چنانچه کشتي و کالا سالم به مقصد مي رسيدند و اجناس به فروش مي رفت، وام دهنده نه تنها اصل وام خود را دريافت مي کرد، بلکه براي جبران ريسکي که به عهده گرفته بود، سهم و بهره جالبي نصيبش مي شد. حداقل اين بهره 15 درصد و حداکثر آن 40 درصد بود. هر چند اين عمل را مقدمه بيمه باربري دانسته اند ولي در واقع اين عمل نوعي صرافي بوده است و با بيمه خيلي فرق دارد. زيرا در فن بيمه، حق از تحقق و شروع خطر بين دو طرف تعيين و توافق مي شود در حالي که طبق اين رسم، حق تضمين و هزينه قبول ريسک (بهره) بعد از پايان خطر (سفر دریایی) وصول مي شد و چه بسا به علت غرق کشتي يکسره وصول نمي شد، مضاف بر اين که مبلغ دريافتي بابت تضمين خطر هم تناسبي با ريسک قبول شده نداشت. 

روحانيون و کليسائيان که در اين زمان تنها قدرت حاکم و انحصاري جامعه بودند، اين عمل را رباخواري به شمار مي آورند و پاپ گرگوار نهم، در سال 1227 ميلادي، ضمن فرماني آن را منع و تحريم کرد. بازرگانان و سوداگران، براي گريز از اين منع و تحريم، شکل قضيه را تغيير دادند و ترتيبي اتخاذ کردند که به موجب آن با دريافت مبلغي که پيشاپيش بين دو طرف معين مي شد، خسارت يا از بين رفتن کشتي و کالا را تضمین مي کردند و به عهده مي گرفتند. این فرمول جديد ديگر متضمن مشارکت وام دهنده در منافع حاصل از فروش کالاها نبود زیرا ضامن پیشاپیش مبلغي بابت تعهد و تضمين خود دريافت مي کرد. این عمل مقدمه بيمه دريايي بود و بيمه حمل و نقل از همين جا شکل گرفت.

البته آنچه که بين بازرگانان و وام دهندگان معمول و مرسوم بود، بيمه به صورت امروزي نبود، بلکه قراردادها و نوشته هايي بود که از طريق تضمين و تعهد، تسکين و آرامش خاطري به بازرگانان و وام دهندکان و دريانوردان آن زمان مي داد. به موجب اين قراردادها و نوشته ها ابتدا فروشنده کالا قبول ريسک مي کرد و در ازاي دريافت بهره سنگيني متعهد مي شد که کالا را صحيح و سالم در مقصد تحويل دهد. بعدها تحويل گيرنده کالا يا خريدار که در مبدأ جنس را تحويل مي گرفت و بهاي کالا را مي پرداخت، خسارت وارد به کالا را خودش به عهده مي گرفت. در واقع، بعد از منع و تحريم وام روي کشتي و کالا (وام دريايي) بازرگانان به اين فکر افتادند که قبل از حرکت کشتي، فروشنده مبلغ مقطوعي به خريدار بدهد و بدين ترتيب خريدار خودش خسارت را به عهده مي گرفت و به صورت بيمه کننده يا بيمه گر در مي آمد. بدین منوال اولين قرارداد بيمه اي كه بوجود آن پي بردند، قرارداد بيمه حمل و نقل دریایی بود كه اواسط قرن چهاردهم به سال 1347 ميلادي در شهر ژن ايتاليا واقع در بندر جنوا منعقد شد. پيدايش بيمه در قرن چهاردهم و يا احتمالاً يك قرن قبل از آن به اين معني نيست كه قبلاً بشر در صدد يافتن وسيله اي براي مقابله با آثار حوادث نبوده است (صالحي، 1381، ص 69- 72).

 تاریخچه بیمه در ایران: 
بر اساس اسناد تاریخی در مورد سابقه بیمه در ایران می توان به نوعی بیمه باربری که در زمان شاه عباس صفوی مرسوم بوده اشاره داشت. بدین صورت که کاروان سرادار در نقش بیمه گر، کالاهای بازرگانان را در مقابل خطر سارقان و راهزنان در داخل و خارج شهر بیمه می کرده است.شروع فعاليت های بيمه اي در ايران به سال 1269، با فعاليت دو مؤسسه روسي به نام هاي نادژدا و کافکاز مرکوري آغاز گردید، ولي پيش از آن، نخستين بار در سال 1308 هجری قمری (1112 خورشيدي)، فردي از شهروندان روس به نام «لازار پولياکف» پيشنهاد تأسيس بيمه در ايران را تحت عنوان «امتياز نامه حمل و نقل و تأسيس اداره بيمه در مملکت ايران» به دولت وقت ايران داد و ناصرالدین شاه قاجار این امتیاز را برای 75 سال فروخت ولی از آنجائیکه پولیاکف در مدّت قرارداد مقرر (سه سال) نتوانست اداره مذکور را راه اندازی کند، امتیاز مذکور لغو گردید (احمدی،1382، ص 8).در سال 1304 نمایندگی شرکت انگلیسی بیمه آلیانس در ایران آغاز به کار کرد و متعاقب آن در سال 1308 یک شرکت بیمه دیگر انگلیسی به نام یورکشایر نمایندگی خود را در ایران افتتاح نمود (صالحی، 1372، ص 14).

در سال 1310 شمسی فردي ايراني به نام «دکتر الکساندر آقايان» که سابقه کار در شرکت بيمه روسي نادژدا را داشت؛ با پي بردن به اهميّت و ضرورت بيمه، به فکر تشکيل يک شرکت بيمه ايراني افتاد و اين فکر را با شادروان «علي اکبر داور» وزير وقت دارايي، در ميان نهاد. ايشان نيز قدم پيش گذاشت و موضوع را به مقام هاي بالا گزارش و بعد از پذیرش وارد فاز اجرائی شد. در همین سال قانون و نظام نامه ثبت شرکت ها در ایران به تصویب رسید و متعاقب آن شرکت های بیمه خارجی بسیاری از جمله اینگستراخ، ایگل استار، رویال، ویکتوریا، ناسیونال سوئیس، فنیکس، اتحاد الوطنی و... اقدام به تأسیس شعبه یا نمایندگی در ایران نمودند (صالحي، 1381 ص 72-69).

 فعاليت شركت هاي بيمه خارجي در ايران كه در بدو امر مفيد به نظر مي رسيد، به صورتي درآمده بود كه براي اقتصادي ملي به جار نفع، زيان آور بود، از يك طرف اين شركت ها با استفاده از عدم اطلاع بيمه گذاران در مقابل پوشش هاي محدود، حق بيمه كلاني مطالبه و دريافت مي كردند و به بهانه هاي گوناگون از پرداخت خسارت سرباز مي زدند و از طرف ديگر سالانه مقدار قابل توجهي ارز به صورت حق بيمه از كشور خارج مي نمودند. سرانجام در قانون بودجه سال 1314 تبصره اي گنجانده شد و دولت مبلغ دو ميليون تومان سرمايه براي تشکيل «شرکت سهامي بيمه ايران» در نظر گرفت. بدين ترتيب، براي نخستين بار در سال 1314 يک شرکت بيمه ايراني در مقابل 13 شرکت بيمه خارجي، که در آن زمان در ايران کار مي کردند، قد برافراشت. بيمه ايران در شرايطي رقابت آميز و دشوار براي رفع نيازمندي هاي بيمه اي کشور با نرخ مناسب و با نيت جلوگيري از خروج ارز از مملکت تشکيل شد.

شروع فعاليت اين شرکت ايراني با مشکل ها و کارشکني هاي شرکت هاي بيمه خارجي مواجه شد ولي خوشبختانه به پيروزي انجاميد (صالحی، 1381، ص 78-76).متعاقب تأسیس شرکت سهامی بیمه ایران در سال 1316 قانون بیمه در 36 ماده تدوین و به تصویب مجلس شورای ملی رسید. نمايندگي هاي خارجي بيمه در ايران قبل از سال 1314 كه شركت سهامي بيمه ايران تأسيس گرديد، يكي پس از ديگري تعطيل شده و فقط دو شركت نمايندگي شركت هاي بيمه «اينگستراخ» روسيه و «يوركشاير» انگليس، باقي ماندند و اين شركت ها حتّي تا بعد از تشكيل حكومت جمهوري اسلامي و قبل از تاريخ 4/4/58 كه شوراي انقلاب شركت هاي بيمه را ملي و نمايندگي هاي خارجي را منحل اعلام كرد، به فعاليت خود در ايران ادامه مي دادند. قبل از انقلاب اسلامي در ايران پانزده شركت بيمه با ترکیب یک شرکت بیمه دولتی (بیمه ایران)، 12 شرکت بیمه خصوصي (شرکت های ملي، شرق، آريا، ساختمان و كار، حافظ، البرز، آسيا، اميد، تهران، پارس، دانا و توانا) و 2 نمايندگي خارجي (اينگستراخ روسی و يوركشاير انگلیسی) فعاليت مي كردند. از سال 1351 نیز بيمه مركزي ايران جهت هدايت امر بيمه در كشور و نظارت بر شركت هاي بيمه تشكيل و شروع به فعالیت کرد (احمدی، 1382، ص9).

فهرست مطالب
2-1- مروری بر صنعت بیمه19
2-1-1- مقدمه19
2-1-2- تعریف بیمه20
2-1-2-1-تعریف بیمه از لحاظ لغوی20
2-1-2-2- تعریف بیمه از لحاظ قانون بیمه21
2-1-2-3- تعریف بیمه از لحاظ فنی21
2-1-2-4- تعریف بیمه از لحاظ مالی21
2-1-2-5- تعریف بیمه در فرهنگستان ایران21
2-1-3- تارخچه بیمه22
2-1-3-1- تارخچه بیمه در جهان22
2-1-3-2- تاریخچه بیمه در ایران25
2-1-3-3- جایگاه بیمه بعد از انقلاب اسلامی27
2-1-3-4- بیمه در جهان امروز28
2-1-4- انواع بیمه29
2-1-4-1- بیمه های اجتماعی29
2-1-4-2-  بیمه های بازرگانی30
2-1-4-3- مقايسه بيمه های بازرگانی و اجتماعی31
2-1-5- برخی از تعاریف و اصطلاحات بیمه ای31

2-6- مطالعات تجربی ارزیابی عملکرد 
2-6-1- جمع بندی ادبیات تحقیق
2-7- مدل پیشنهادی تحقیق
2-7-1- مدل کلان (مفهومی)
2-7-2- مدل خرد (عملیاتی)

منابع